KWbN en gebruik van de buitenruimte

De natuur is ons grootste goed. KWbN wil de natuur dan ook zoveel mogelijk toegankelijk houden voor wandelaars en georganiseerde wandeltochten. Wij zijn ervan overtuigd dat dat niet alleen goed is voor de wandelaars, maar ook voor de natuur zelf. Immers: hoe meer mensen zich betrokken voelen bij de natuur, des te meer ze willen doen om deze te beschermen. In de praktijk blijkt dat wandelorganisaties met steeds meer uitdagingen te maken krijgen. Ingewikkelde vergunnings- en toestemmingsprocedures, afsluitingen van natuurgebieden en toenemende bijdragen voor het gebruik van de natuur. Hoe kijken we daar als KWbN tegenaan, waar zetten we ons voor in en wat kunnen we voor jouw organisatie betekenen?

Bewegen is essentieel om Nederland gezond te houden. En daarbij speelt wandelen – als laagdrempelige vorm van bewegen – een voorname rol. KWbN wil dan ook zoveel mogelijk mensen via wandelen in beweging brengen. Daarbij is natuur erg belangrijk. Als wandelaars weten wij als geen ander hoe fijn het is om in de natuur te wandelen. Uit onderzoeken blijkt bovendien dat wandelen in de natuur ook daadwerkelijk bijdraagt aan het fysieke en mentale welzijn van mensen. Vandaar dat we ons inzetten om de natuur zoveel mogelijk toegankelijk te houden voor wandelaars en georganiseerde wandeltochten. En tegelijk voelen we ons er als ‘grootgebruikers’ van de natuur ook medeverantwoordelijk voor.

Met de natuur in ons land gaat het helaas niet goed. Onder invloed van klimaatverandering, stikstof en toegenomen drukte heeft zij veel te lijden. Daarom heeft de natuur meer bescherming en beheer nodig. Maar terwijl de werkzaamheden en de kosten van natuurorganisaties toenemen, blijven de inkomsten achter.

Lobby bij politiek en overheid

Wij begrijpen dat veel natuurorganisaties met hun rug tegen de muur staan. Wij vinden het daarom essentieel dat de politiek meer gaat doen voor de kwetsbare natuur. In de eerste plaats om haar te beschermen, want we hebben maar één aarde en daar moeten we zuinig op zijn. Maar daarnaast omdat de natuur bijdraagt aan vitaliteit en welbevinden van mensen. Als meer mensen in beweging komen, leidt dat onder andere tot lagere gezondheidskosten. Ook dát vindt de politiek noodzakelijk, maar dan moet zij daarvoor wel de juiste randvoorwaarden creëren, waaronder voldoende toegankelijke buitenruimte.

Om deze boodschap krachtig uit te dragen, bundelen we op landelijk niveau onze krachten met die van andere organisaties. Zo steunen we de recente noodkreet van Natuurmonumenten en oproep van de ANWB. Daarnaast lobbyt NOC*NSF met en namens ons en andere buitensportbonden bij politiek en overheid om te zorgen voor voldoende én toegankelijke buitenruimte om te sporten en bewegen. Dit onderwerp staat ook centraal in de gezamenlijke Buitensportagenda 2032.

Optimaliseren vergunnings- en toestemmingsprocessen

Op lokaal niveau horen we regelmatig dat het aanvragen van een vergunning bij onder andere lokale of provinciale overheden of toestemming bij terreinbeheerders bijzonder ingewikkeld en (te) uitgebreid is. Gaat een tocht over het gebied van meerdere eigenaars/beheerders dan moet bovendien een vergunning/toestemming bij meerdere partijen aangevraagd worden. Ook dat is een hele klus. Om deze processen te optimaliseren, hebben we verschillende acties uitgezet.

In de eerste plaats startte per april onze nieuwe medewerker Vergunningenloket, Natasha Wijgerse. Zij kan je helpen bij het aanvragen van vergunningen en het invullen van de benodigde formulieren. Ook gaat zij overleggen met terreinbeheerders en gemeenten. En tot slot zal zij organisaties ondersteunen met kennis, opleiding en tools die het aanvragen vergemakkelijken, zodat wandelorganisaties in staat zijn om de aanvraag en lobby in de toekomst zelf te doen. Je kunt Natasha bereiken via n.wijgerse@kwbn.nl.

Parallel hieraan startte NOC*NSF in afstemming met de buitensportbonden het project ‘Ontzorgen organisatoren tochten in openbare ruimte’, ook gericht op deze problematiek. Daarbij staat het onderzoeken van verschillende oplossingen centraal. Denk bijvoorbeeld aan het via één partij laten verlopen van de toestemmingsverlening. Of de mogelijkheden van digitalisering om de toestemmingsaanvraag te vergemakkelijken. Ook naar andere mogelijke oplossingen om organisaties te ontzorgen wordt gekeken. We houden je op de hoogte van de stappen en vorderingen in dit project.

Samen met onder andere NOC*NSF streven we ernaar om te komen tot meer landelijk, uniform beleid op het gebied van vergunnings- en toestemmingsprocessen. We zijn ervan overtuigd dat dit de uitvoering een stuk eenvoudiger maakt. In de eerste plaats natuurlijk voor onze wandelorganisaties. Maar ook voor de betrokken overheden en terreinbeheerders levert dit voordeel op. Hen kosten deze processen ook veel tijd en dus geld.

Afsluiting natuurgebieden

Soms is het nodig om de kwetsbare natuur rust te gunnen. Bijvoorbeeld tijdens het broedseizoen of in drukke weekenden. Helaas worden organisaties hierdoor weleens onverwacht met afsluitingen geconfronteerd. In onze contacten met de natuurorganisaties dringen wij erop aan deze afsluitingen zo tijdig mogelijk te communiceren met de gebruikers, waaronder onze wandelorganisaties.

Andersom vragen de natuurorganisaties aan wandelorganisatoren om zo vroeg mogelijk toestemming te vragen voor hun tocht. Zo hebben zij tijdig een overzicht van alle gewenste activiteiten. Dat maakt de kans kleiner dat jouw tocht niet door kan gaan, omdat er al andere activiteiten zijn gepland. Ook kan de natuurorganisatie, indien nodig, bijtijds voldoende personeel inplannen. Én het geeft jou zo vroeg mogelijk inzicht in de kosten.

Wij vragen de natuurorganisaties daarnaast om – indien nodig - mee te denken over alternatieve routes. Zodat jouw tocht, ook bij een afsluiting, met een gewijzigde route toch door kan gaan. Tip: kaart dit zelf ook aan bij een natuurorganisatie als je geconfronteerd wordt met een afsluiting. Het is altijd goed om (op een positieve wijze) met elkaar in gesprek te gaan en blijven over de mogelijkheden in plaats van te focussen op wat niet kan.

We kijken ook verder dan de bestaande natuur als wandelgebied. Zo maken we ons sterk voor het openstellen van andere groene gebieden (denk aan landgoederen of schouwpaden). Om onze boodschap kracht bij te zetten, zoeken we ook hierbij nadrukkelijk de samenwerking met andere belanghebbenden, zoals NOC*NSF, ANWB en natuurorganisaties.

Tot slot benadrukken we onder andere via de lobby van NOC*NSF ook bij de landelijke politiek dat het essentieel is bij de plannen voor inrichting van de ruimte recreatie en sport direct mee te nemen. Zie bijvoorbeeld de inbreng van NOC*NSF voor het debat van de Tweede Kamercommissie Stikstof, NPLG en Natuur op 17 april 2024: “Sport en bewegen in de natuur en het Landelijk Gebied”.

Toegenomen bijdrage voor het gebruik van de natuur

Blijft het feit van de toegenomen bijdrage voor het gebruik van de natuur. Hier zien wij helaas op korte termijn geen verandering in komen. We hebben op verschillende niveaus gesprekken gevoerd met natuurorganisaties. Daarbij blijkt het lastig om hun – vaak landelijke – toestemmingsbeleid te keren.

Hoe kun je als wandelorganisatie omgaan met deze toenemende kosten? Wij hebben een aantal mogelijkheden op een rij gezet.

Tot slot

KWbN vindt het essentieel dat de natuur toegankelijk blijft voor wandelaars en wandelorganisaties. Maar om de natuur te laten overleven, zullen we er samen goed voor moeten zorgen. We hopen dan ook op begrip van wandelaars en wandelorganisaties voor een redelijke verhoging van kosten voor het gebruik van de natuur. Uiteraard blijven we ons inzetten voor voldoende toegankelijke buitenruimte voor wandelen. Juist het aanwezig zijn in de natuur draagt ertoe bij dat mensen er waardering voor krijgen en bereid zijn bij te dragen aan natuurbehoud. Eigenlijk is wandelen dus de beste manier om de natuur te beschermen!