Paul Sanders neemt op 1 januari 2024 afscheid van zijn baan als directeur-bestuurder van KWbN. We blikken met hem terug op zijn carrière, waarvan zeven inspirerende en enerverende jaren bij KWbN. In die jaren hield hij vast aan de hybride strategie, bouwde de organisatie samen met zijn team uit, investeerde in platforms als Wandel.nl en zette het bestuursmodel op zijn kop.
Sanders, die van huis uit algemeen econoom is, werkte zowel in het bedrijfsleven als in de non-profit sector. “Ik heb 17 jaar als controller voor de KLM gewerkt. Een internationale baan, waarin ik Parijs en New York als standplaats had. Ook was ik nauw betrokken bij de fusieplannen tussen KLM en Alitalia. En helaas weer bij het afbreken ervan.” Van KLM ging Sanders naar de ANWB. Daar bracht hij als financieel directeur de alarmcentrale buitenland en de meldkamer van de Wegenwacht in het binnenland samen in één organisatie.
In 2012 maakte Sanders de overstap naar de sport. “De Koninklijke Nederlandse Schaatsenrijders Bond (KNSB) vroeg me als directeur. Ik ben er toen volkomen naïef ingestapt. Maar ik kwam er al snel achter dat je in de sport hele andere competenties nodig hebt. Het is vele malen complexer dan in het bedrijfsleven, omdat je met veel meer lagen te maken hebt: vrijwilligers, sponsoren, bedrijven. Ook krijg je met meer emotie te maken en met mensen die gehecht zijn aan historie en aan het pluche. Dat maakt het nemen van beslissingen een stuk lastiger.”
Sanders begon in december 2016 bij KWbN als interim directeur. Hij trof een net gefuseerde organisatie aan, die haar draai nog maar moeilijk kon vinden. “De organisatie was erg naar binnen gekeerd, terwijl het juist de bedoeling was om de complete wandelmarkt te bereiken. Bovendien werd er niet gestuurd op basis van informatie en data. Dat maakte het bereiken van die doelen enorm lastig. We zijn als eerste begonnen met dataverzameling. Als je een vraag gestuurde organisatie wilt worden, moet je precies weten wat je achterban wil. Zeker in een snel veranderende omgeving. Daar hebben we allerlei digitale producten en platforms voor ontwikkeld, zoals Wandel.nl.”
“Gelukkig lag er al wel een hybride strategie”, vertelt Sanders. “We richten ons zowel op leden, als op overige wandelliefhebbers en bieden daar via wandel.nl ook producten voor aan. Voor wandelaars en wandelorganisaties is er inmiddels meer keuze hoe zij met ons verbonden willen zijn. Wandelaars worden lid omdat ze dat willen. Omdat ze vinden dat KWbN een toegevoegde waarde heeft. Niet omdat ze dat via een verenigingslidmaatschap moeten.”
KWbN speelt daarmee in op allerlei tendensen in de samenleving. “Mensen hebben een steeds grotere keuzevrijheid en gaan daarom vooral voor kwaliteit, echtheid en persoonlijke aandacht. Maar daarnaast spelen ook zaken als gezondheid, duurzaamheid, natuur en milieu een grote rol. We willen zulke maatschappelijke uitdagingen koppelen aan de positionering van KWbN. Om op die manier het merk KWbN nog sterker in de markt te zetten.”
De grootste bedreiging voor de sport is volgens Sanders de uit de hand gelopen regeldruk. “Dat geldt niet alleen voor de wandelsport, maar voor alle buitensporten. Als een buitensportorganisatie een evenement wil organiseren, dan komt daar een hele waslijst aan regels bij kijken. Je moet een vergunning aanvragen bij de gemeente, een veiligheids- en calamiteitenplan indienen, een stikstofdepositie berekenen enzovoort.
Dat is allemaal te complex voor vrijwilligers die een leuke wandeltocht of evenement willen organiseren. Als we hier niets aan doen, stort de hele sportevenementensector in. We zijn nu samen met de Nederlandse Toer Fiets Unie bezig om verenigingen te gaan ontzorgen waar het gaat om vergunningaanvragen, natuurtoetsen, stikstofberekeningen en calamiteitenplannen. Er haken te veel vrijwilligers af door deze te ver doorgeschoten regeldruk.”
Naast producten en diensten voor wandelaars en wandelorganisaties, is er ook een andere methode om in te spelen op maatschappelijke veranderingen. Sanders: “We zijn net begonnen met Thought leadership. Dat houdt in dat je de maatschappelijke veranderingen en trends koppelt aan de strategische doelstellingen van je organisatie. Je moet je als het ware eigenaar maken van het probleem.
Natuurlijk geven wij als KWbN veel om de natuur en willen wij de natuurwaarden bewaken en behouden. Dat moet je dan ook uitdragen als je met terreinbeheerders in gesprek gaat. Wij willen als organisatie – inclusief al onze leden- verantwoordelijkheid dragen voor een goede, duurzame omgang met natuur en milieu. Dan ga je op een hele andere manier het gesprek in. Hun belang is ook ons belang.”
Om een duidelijke scheiding van taken en verantwoordelijkheden tussen bestuur en toezicht te bewerkstelligen, zette Sanders het oude bestuursmodel op de kop. “In het oude model was sprake van een algemeen directeur, die verantwoordelijk was voor de uitvoering van het beleid. Maar de statutaire verantwoordelijkheid lag bij het bestuur, dat uit vrijwilligers bestaat.”
In het huidige model is Sanders als directeur-bestuurder ook statutair eindverantwoordelijk en is er een Raad van Toezicht, die hem controleert en adviseert. “Voordeel van dit bestuursmodel is dat degene die de dagelijkse leiding heeft en precies weet wat er in een organisatie speelt ook de beslissingen kan nemen. Daarnaast krijgt de Ledenraad een andere rol. Vroeger kon die alleen de jaarplannen goedkeuren. Nu kan zij op strategisch- en beleidsmatig niveau veel meer meedenken.”
Hoewel Sanders altijd met veel plezier bij KWbN heeft gewerkt, is er een aantal zaken waar hij zich aan ergert. “Wij worden als wandelbond nauwelijks gezien door sportkoepel NOC*NSF en de overheid. Dat heeft ook weer te maken met het feit dat de georganiseerde sport heel erg blijft hangen in die verenigingsstructuur. Het model met individuele lidmaatschappen, zoals wij dat hanteren, wordt niet of nauwelijks erkend. Terwijl wij met 10 miljoen wandelaars toch de potentie hebben om de grootste sportbond van Nederland te zijn.
Iedereen roept dat wandelen zo gezond is en dat het de simpelste methode is om mensen in beweging te krijgen. Waarom is het dan zo moeilijk om partners te vinden en projecten van de grond te krijgen? Neem bijvoorbeeld de Gecombineerde Leefstijlinterventie. We hadden samen met het ministerie van VWS een heel project opgetuigd om mensen in beweging te krijgen. Vervolgens bleek dat we geen langjarige onderzoeksdata konden aanleveren op het gebied van gezondheid. We waren zogenaamd niet ‘bewezen effectief’ en zo ging het hele project niet door. Ongelooflijk jammer en frustrerend. Wij hebben andere partijen nodig om dit soort programma’s op te zetten. Het is lastig om dat voor elkaar te krijgen.”
Toch ziet Sanders voldoende aanknopingspunten voor zijn opvolger Gijs Janssen om de ingeslagen weg voort te zetten. “Ik denk dat er nu een organisatie staat waar Gijs op kan voortbouwen. Hij heeft de afgelopen jaren de digitale transitie bij KWbN vorm gegeven. Daar ben ik hem heel dankbaar voor. Hij is zeker de man om de organisatie de komende jaren verder te professionaliseren, de platforms verder te ontwikkelen en te blijven investeren in de wandelsport.”
Hoewel Sanders het moeilijk vindt om zijn baan bij KWbN los te laten, heeft hij genoeg plannen voor de toekomst. “Ik zit in het bestuur van Samen Presteren, het arbeidsmarktfonds voor de sport. Zij ontwikkelen leiderschapsprogramma’s in de sport. Daar wil ik graag aan blijven bijdragen. Daarnaast blijf ik op de achtergrond nog bezig met advisering over partnerschappen die KWbN met het bedrijfsleven wil aangaan. Maar ook op wandelgebied is er nog een grote uitdaging. Ik ga volgend voorjaar de West Highland Way in Schotland lopen. Een wandeltocht van 155 kilometer. Ik zie er nu al naar uit!”
